Đổi mới tư duy đào tạo nhân lực trong xu thế mới

Sáng 12/11, tại Bắc Giang, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã tổ chức Hội nghị đào tạo năm 2024 với chủ đề “Đẩy mạnh tự chủ, đổi mới mạnh mẽ công tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn”.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Trần Thanh Nam cho biết, phát triển nông nghiệp sẽ theo hướng hiệu quả, bền vững về kinh tế - xã hội và môi trường; chuyển từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang tư duy kinh tế nông nghiệp; sản xuất sản phẩm có giá trị cao, đa dạng chuỗi giá trị phù hợp với yêu cầu thị trường. Vì vậy, vấn đề đào tạo, bồi dưỡng và nghiên cứu khoa học cần đổi mới để phù hợp với xu hướng chuyển đổi nông nghiệp xanh, tuần hoàn, giảm phát thải. Đây cũng chính là cơ hội, thời cơ cho các trường trong đào tạo nhân lực.

Để nắm bắt cơ hội này, các cơ sở đào tạo phải đổi mới tư duy đào tạo trong xu thế mới. Đổi mới tư duy trong quản lý, nghiên cứu khoa học, giáo dục và đào tạo. Bên cạnh việc mở rộng các ngành đào tạo, các môn học cũng cần có sự tích hợp để nâng cao trong hiệu quả kinh tế, chuyên môn, môi trường.

Trước yêu cầu tự chủ, Thứ trưởng Trần Thanh Nam cho rằng, có 3 nguồn thu cho các cơ sở đào tạo là: học phí, sản phẩm khoa học và vị thế của trường. Các trường của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tuy nằm tại các tỉnh nhưng có vai trò, vị thế đại diện cho vùng. Mỗi trường đều có những lợi thế riêng, do đó, để tự chủ được các trường phải phát huy lợi thế này, thay vì chỉ quan tâm từ học phí.

GS.TS Phạm Bảo Dương, Hiệu trưởng Trường Đại học Nông Lâm Bắc Giang chia sẻ tại hội nghị. Ảnh: Bích Hồng/BNEWS/TTXVN

Chia sẻ về xu hướng đào tạo của trường, GS.TS Phạm Bảo Dương, Hiệu trưởng Trường Đại học Nông Lâm Bắc Giang chia sẻ: là 1 trong 4 cơ sở đào tạo đại học thuộc Bộ, trường xác định hướng đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành nông nghiệp, phát triển kinh tế nông thôn. Đáp ứng nguồn nhân lực cho khu vực Tây Bắc, ngoài các ngành đào tạo truyền thống, trường đã chú trọng nguồn lực đào tạo cho các khu công nghiệp với các ngành học mới như: tự động hóa, cơ điện tử, công nghệ thực phẩm, công nghệ thông tin. Đặc biệt, trên xu hướng thị trường cũng nằm trên địa bàn gần Trung Quốc nên trường cũng mở thêm ngôn ngữ Trung Quốc. Trường đã dần khẳng định được vị thế, thương hiệu trong đào tạo tiếng Trung.

Đứng trước yêu cầu phát triển của nền nông nghiệp hiện đại, thông minh, trường đang dần chuyển hướng đào tạo nông nghiệp thông minh, công nghệ cao và ứng dụng trực tiếp vào sản xuất và đời sống. Cũng về đào tạo về trồng trọt, chăn nuôi, thú y, thủy sản nhưng hiện nay đào tạo phải gắn với kiến thức mới, công nghệ mới đáp ứng trực tiếp yêu cầu của hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn, ông Phạm Bảo Dương cho biết.

Theo ông Ngô Hồng Giang, Vụ trưởng Vụ Tổ chức Cán bộ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Nghị quyết số 19-NQ/TW về nông nghiệp, nông dân, nông thôn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã xác định nông nghiệp, nông dân, nông thôn có vị trí rất quan trọng trong sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội, bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu. Do đó, đào tạo phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao phải đáp ứng yêu cầu về số lượng và chất lượng cho mục tiêu xây dựng nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại và nông dân văn minh. Hình thành đội ngũ nông dân chuyên nghiệp, có tri thức, tay nghề cao để  trở thành lực lượng chính trong quá trình phát triển kinh tế nông thôn; xây dựng đội ngũ các chuyên gia, nhà khoa học đủ năng lực nghiên cứu, tiếp cận, chuyển giao công nghệ hiện đại và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Mục tiêu của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đến năm 2030, bình quân mỗi năm đào tạo nghề cho khoảng 1,5 triệu lao động nông thôn; tỷ lệ lao động nông nghiệp được đào tạo đạt trên 70%. Đưa tỷ lệ lao động có bằng cấp, chứng chỉ (từ sơ cấp trở lên) của nhóm ngành nông, lâm nghiệp - thủy sản từ 4,6% năm 2020 lên 10% vào năm 2030. Các cơ sở đào tạo tuyển sinh bình quân hàng năm: 200 nghiên cứu sinh; 2.500 học viên cao học; 20.000 sinh viên đại học; 8.000 sinh viên cao đẳng, 20.000 học sinh trung cấp và 40.000 học sinh sơ cấp, trong đó, tỷ lệ đăng ký học các ngành nông, lâm nghiệp, thuỷ lợi và thuỷ sản chiếm từ 12,6 - 40%, tùy từng cấp trình độ đào tạo.

Để phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, riêng giai đoạn 2025 – 2027 các cơ sở đào tạo mở thêm các chuyên ngành đào tạo trình độ tiến sĩ đang thiếu vắng như công nghệ chế biến thủy sản, cơ khí chế tạo máy nông nghiệp, hệ thống chuỗi nông nghiệp...  Hay khuyến khích mở rộng đào tạo trình độ tiến sĩ, thạc sĩ trong một số lĩnh vực then chốt về chọn, tạo và sản xuất giống; công nghệ di truyền; nuôi công nghệ cao, nuôi hữu cơ, sinh thái; thức ăn, dinh dưỡng; kiểm soát dịch bệnh và an toàn sinh học; quản lý môi trường, xử lý chất thải; chế biến tôm, phụ phẩm; quan trắc, cảnh báo môi trường và đánh giá tác động của biến đổi khí hậu; phát triển công nghiệp sinh học...

Để đạt mục tiêu trên, các cơ sở đào tạo sẽ phải kiện toàn, sắp xếp tổ chức bộ máy, biên chế và đổi mới quản trị trường gắn với thực hiện tự chủ; đẩy mạnh tuyển sinh, đổi mới chương trình đào tạo gắn với tăng cường công tác kiểm định và đảm bảo chất lượng; đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho đội ngũ tham gia giảng dạy, nghiên cứu và cán bộ làm công tác quản lý; gắn kết đào tạo và nghiên cứu khoa học và tăng cường hợp tác quốc tế; đẩy mạnh phong trào khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo của học sinh, sinh viên… Đặc biệt là huy động sự tham gia của doanh nghiệp, địa phương trong quá trình đào tạo và sử dụng nhân lực sau đào tạo.

Những năm qua, thực hiện sắp xếp, kiện toàn tổ chức theo Nghị quyết 19/NQ-TW về nông nghiệp, nông dân, nông thôn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; các Nghị quyết của Đảng, Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn  đã sắp xếp tổ chức lại 28 trường cao đẳng thành 24 trường cao đẳng. Song song với việc sắp xếp tinh gọn đầu mối các trường, các trường đã giảm 54 đầu mối tổ chức (phòng, khoa, bộ môn, trung tâm). Số lượng biên chế viên chức hưởng lương ngân sách nhà nước trong các cơ sở giào dục nghề nghiệp giảm 48,9% so với năm 2014.

Hai năm qua, công tác đào tạo, bồi dưỡng của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã đạt được những thành tựu nhất định, góp phần tích cực vào chuyển đổi cơ cấu kinh tế của ngành. Tuy nhiên, các cấp trình độ tuyển sinh, đào tạo của các trường như tiến sĩ, cao học, cao đẳng hầu hết có xu hướng giảm; riêng tuyển đào tạo đại học và giáo dục nghề nghiệp có xu hướng tăng trở lại. Đặc biệt, trong giáo dục nghề nghiệp, chủ trương phân luồng học sinh đăng ký học nghề đã giúp công tác tuyển sinh hệ 9+ của các trường được cải thiện đáng kể.